Atopik Dermatit ( Egzama ) Nedir ?

Kronik, tekrarlayan kaşıntılı döküntülerdir. Aktif lezyonlar bir bölgede sınırlı veya tüm vücütta yaygın olabilir. Bunlar pembe-kırmızı renkli, sulantılı, kaşıntılı lezyonlar şeklinde olabilir. Aşırı kaşınma sonucu enfekte olabilirler. Lezyonların sürekli olarak nüks ettiği veya iyileşmediği dönemlerde cilt kalınlaşması, çizgilenmesi, soyulmalar ve renk koyulaşması olabilir.
Hastalığın başlangıç yaşına göre lezyonların vücuttaki dağılımı farklılık gösterir.

• İnfantil ( bebeklik dönemi ) Atopik Dermatit:2 ay-2 yaş arası çocuklarda görülür. Lezyonlar özellikle yüzde (sıklıkla yanaklarda), saçlı deride, boyunda, sırtta, diz ve dirsek bölgelerinde oluşur. Bu dönemde başlayan hastalık 2 yaşına kadar iyileşebilir veya ileri çocukluk yaşlarında da devam edebilir.
• Çocukluk Çağı Atopik Dermatiti:2-12 yaşlar arasında görülür. Cilt lezyonları sıklıkla dirsek önü, diz arkası, boyun, el bileği ve ayak bileğinde görülür. Lezyonların olduğu cilt bölgelerinde kuruluk, çizgilenme, sulanma ve kaşıntı vardır.
• Erişkin Dönemi Atopik Dermatiti:Çocukluk çağı atopik dermatitinin devam etmesi veya ilk kez 12-20 yaşlar arasında başlayan cilt hastalığı şeklinde ortaya çıkabilir. Cilt lezyonları sıklıkla dirsek önü ve diz arkasında bulunur. Bazen ellerde de olabilir. Genellikle ciltte çizgilenme, kalınlaşma ve rengin kahverengileşmesine neden olur. Bazen göz çevresi ve ağız çevresinde kuruluk ve cildin dökülmesi eşlik edebilir. Genellikle kronik seyirlidir.

Atopik Dermatite Eşlik Edebilen Bulgular:

Yanak, sırt, kol ve bacakta sınırları belirgin soluk renkli bölgeler,

El ve ayak tabanı çizgilerinin belirginleşmesi,

Gözaltında koyu gölgeler,

***Atopik dermatiti olan bebekler ilerleyen yıllarda astım veya alerjik rinit hastası olabilirler.

Hastalığı Şiddetlendiren Faktörler Nelerdir?

• Sabun ve Deterjanlar:

Sabun ve deterjanlar derinin “doğal yağlılığını” ortadan kaldırır. Derinin kurumasına, kaşıntının artmasına ve uyaranlara karşı hassas hale gelmesine neden olurlar. Bu nedenle banyo yaparken alkalen (bazik) sabunlar kullanılmamalıdır (piyasadaki klasik sabunların hemen tamamı alkalen özelliktedir). Ayrıca parfüm veya boya maddesi içeren sabunlar da kullanılmamalıdır. Ev işleri sırasında deterjan ve benzeri maddeler kullanılırken, iç yüzeyi pamuklu özel iş eldivenleri kullanılmalıdır. Çamaşırlar ve giysilerin yıkanması sırasına güçlü deterjanlar ve yumuşatıcılar kullanılmamalıdır. Aynı şey yatak takımları için de geçerlidir. Çamaşır yıkama için renk ve koku katkıları içermeyen hafif deterjanlar (sabun tozu gibi) kullanılmalı, durulama işlemi 2 ya da 3 kez tekrarlanarak kimyasal artıklar tamamen uzaklaştırılmalıdır.

• Parfüm ve kozmetikler:

Parfüm, saç spreyi, makyaj malzemeleri, kolonya, tıraş losyonu, tıraş köpüğü ve benzeri maddeler atopik dermatitli deride tahrişe neden olmaktadır.

• Giysiler:

Yünlü veya tüylü giysiler atopik dermatitli hastalarda kaşıntıyı artırır.

• Isı ve terleme:

Aşırı sıcak ve aşırı soğuk hava şikayetleri başlatır. Bu tür ortamlardan kaçınılmalıdır. Terleme de önlenmelidir. İklime göre giysi seçimi, oda sıcaklığı, yatarken hafif gece giysileri giyme, kalın yatak takımları kullanmama vs. gibi önlemler alınmalıdır.

• Stres, kaşıma alışkanlığı, “kaşıntı-kaşıma” kısır döngüsü:

Stres doğrudan atopik dermatite neden olan bir faktör değildir. Ama çoğu kez semptomların kötüleşmesine neden olmaktadır. Hastalar stres durumlarında genellikle lezyon bölgelerini kaşıma ihtiyacı hissederler. Kaşıma eylemi kaşıntıyı artırır, hasta daha çok kaşımaya başlar. Bu kısır döngü böylece devam eder.
Bu kısır döngü belli noktalarda kırılabilir. Bunlardan bir tanesi kuşkusuz kaşıntı giderici ilaçlardır. Hasta ve hasta yakınları üzerlerine düşen görevleri uygulamalılardır; tırnaklar kısa kesilmeli ve kaşıma eylemi ile deriye verilen zarar en aza indirilmeye çalışılmalıdır. Gece uykuda kaşımayı önlemek için (özellikle çocuklarda) yatarken pamuklu eldivenler giyilebilir. Stres giderici egzersizler ya da hobiler de denenebilir. Unutulmaması gereken kaşınma eylemi ne kadar iyi kontrol edilebilirse, atopik dermatit bulgularının da o kadar fazla düzeleceğidir.

• Gıdalar:

Gıdalar atopik dermatitli çocukların yaklaşık %10 ‘unda hastalık belirtilerini kötüleştiren bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Şikayetleri artıran gıdaların başında inek sütü, yumurta, soya, buğday, domates, balık ve fıstık-fıstık gibi çerezler gelmektedir.

Peki bir gıdanın şikayetleri artırdığına nasıl karar verilebilir?

Burada en önemli nokta gıda-şikayet ilişkisinin gözlenmesidir. Erken tip duyarlılıkta genellikle sorumlu gıdanın alınmasını takiben 1-2 saat içinde şikayetler (özellikle kaşıntı) artmaya başlar. Hastalarda kaşıntı dışında gıda alerjilerinin diğer bulguları da, yani ürtiker, anjioödem, karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal, nefes darlığı, hırıltı, gözlerde kızarıklık ve kaşıntı ve burun akıntısı görülebilir.
Bazen hastalarda geç tip gıda duyarlılığı bulunur. Bu durumda gıda alındıktan 6-24 saat sonra atopik dermatit şikayetleri artmaya başlar. Gıda ya da gıdaların atopik dermatit şikayetlerini artırdığı düşünülüyorsa, öncelikle gıda günlüğü tutulması yöntemi denenir. Hasta en az 2 hafta (ideali 4-6 hafta) süreyle yediği ve içtiği her gıdayı saatleriyle birlikte kaydeder. Aynı zamanda şikayetlerinin arttığı ya da şiddetlendiği zamanları da günlüğe kaydeder. Daha sonra hekim yardımı ile gıda ve şikayet günlükleri karşılaştırılarak şüpheli gıdalar belirlenmeye çalışılır.
Ayrıca, alerji testi uygulamak için şartlar uygun ise, gıdalarla (ve solunum alerjenleriyle ) alerji testleri uygulanır.

            Çok önemli iki hatırlatma! :

1. Gıdalar ile ilgili her türlü tanı ve diyetten çıkarma işlemi mutlaka bir hekim veya diyet uzmanı kontrolünde gerçekleştirilmelidir. Çünkü, özellikle çocuk hastalarda büyüme ve gelişme için temel gereksinimler ihmal edilmemesi gereklidir. Diyetten herhangi bir gıda çıkartılırsa, onun besin değerinin yerini tutacak başka bir gıda diyete eklenmelidir.
2. Alerjik gıdanın diyetten çıkartılması atopik dermatitin tamamen ortadan kalkmasını sağlamayacaktır. Çünkü temel neden gıda alerjisi değildir. Gıda alerjisi şikayetleri kötüleştiren önemli bir faktördür. Bu faktörün elimine edilmesi, şikayetlerin belli oranda kontrol altına alınmasını sağlayacaktır.

• Ev tozu akarları ve ev hayvanları:

Ev tozu akarı alerjisi olan hastalarda, akarlara maruziyetin azaltılması hastalık bulgularının ve hastanın şikayetlerinin azalmasını sağlayacaktır. Aynı şeyleri ev hayvanı alerjenleri için de söylemek mümkündür.

 

Atopik Dermatitte Cilt Bakımı

Giysiler:

Yeni alınmış olan giysiler giyilmeden önce yıkanmalı ve iyice durulanmalıdır.
Tüylü, yünlü, polyester ve dar ya da vücudu saran elastik maddelerden yapılmış giysiler giyilmemelidir.Dikişleri deriyi tahriş edecek şekilde belirgin olan ya da dantel gibi sert kısımları olan giysiler de kullanılmamalıdır. Ayrıca iç çamaşırların etiketleri de sökülmelidir (ense bölgesinde tahrişe neden olur). Pamuklu dokumalar ve bol giysiler tercih edilmelidir.

Banyo:

Yatmadan hemen önce banyo yapılmamalıdır. Çünkü banyo sonrasında derinin ısısı artar ve bu şekilde yatağa girmek kaşıntının artmasına neden olur.
Bazı hastalarda banyo yapmak şikayetleri hafifletirken, bazılarında ise şikayetlerin artmasına neden olmaktadır. Bu nedenle banyo sıklığı hastaya özel olarak ayarlanmalıdır. Suyun sıcaklığı çok önemlidir. Sıcak su derinin kurumasına, kaşıntının artmasına ve dış etkenlere karşı duyarlı hale gelmesine neden olur. Bu nedenle banyo suyu ılık ya da üşümeyecek kadar serin olmalıdır.
Küvet içinde yıkanmak, duş almaktan daha uygundur. Banyo yaparken alkali (bazik) sabunlar kullanılmamalıdır (piyasadaki klasik sabunların hemen tamamı alkali özelliktedir). Ayrıca parfüm veya boya maddesi içeren sabunlar da kullanılmamalıdır. Banyo yaparken kese ve lif gibi deriyi tahriş eden malzemeler kesinlikle kullanılmamalıdır. Banyodan sonra kurulanırken de vücut ovalanmadan ve tahriş edilmeden kurulanmalıdır.

Yağlandırıcı ve nemlendiriciler:

Atopik dermatitte cilt kurudur. Cildin nemliliğini ve elastikiyetini sağlamak için yağlı kremler ve nemlendiriciler kullanılmalıdır. Merhem şeklinde preparatlar kalınlaşmış cilt bölgeleri için uygun bir seçimdir. Cilt bakımı günde 2-4 kez yapılmalıdır. Özellikle yatmadan önce, egzersiz sonrasında ve banyo sonrasında uygulanmalıdır. Nemlendiriciler banyodan hemen sonra, cilt henüz hafif ıslak iken uygulanmalıdır. Böylece cilt üzerindeki su taneciklerinin cilde “hapsedilmesi” sağlanır (banyo yapmadan uygulanan nemlendirici kremler, banyo sonrası kadar etkili olmamaktadır).
Kaşıma:
            Kaşıma, kaşıntının artmasına neden olmaktadır. Kaşıntıyı gidermek için serin kompresler uygulanabilir. Tırnaklar kısa kesilmeli, özellikle çocuklara pamuklu eldivenler giydirilmelidir.

Güneş:

Güneş ışınları (UV) bazı hastalarda faydalı olabilmektedir. Ancak güneş yanıkları atopik dermatitli hastalar için çok zararlıdır. Ayrıca vücut ısısı artışı ve terleme de şikayetleri artırmaktadır. Güneş ışınlarından korunmada kullanılacak güneş yağları kullanılmadan önce küçük bir vücut bölgesinde denenmeli, doğrudan tüm vücuda sürülmemelidir.

Atopik Dermatit ( Egzama ) Nasıl Tedavi Edilir?

Hastalığın derecesine ve hastanın yaşına uygun tedaviler dermatoloji uzmanı tarafından düzenlenecektir. İlaçların dermatologunuzun tarif ettiği şekilde ve aksatmadan kullanmak gereklidir.