Liken planus nedir?

Başlıca deri yüzeyi ve mukozaları (ağız ve genital mukoza gibi), daha nadiren tırnaklar ve kılları etkileyen, yıllarca sürebilen, kaşıntılı bir deri hastalığıdır. Liken planus bir kanser formu veya enfeksiyon hastalığı değildir, bulaşıcı özellik göstermez.

Liken planus niçin gelişir?

Liken planusun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Hastalığın bağışıklık sisteminin hatalı bir fonksiyonu sonucu geliştiği düşünülmektedir. Bu durumun nedeni olarak suçlanan etkenlerin başında; hepatit c enfeksiyonu, belirli aşı ve ilaçlar ile amalgam (civalı-siyah görünümde) dolgu gibi diş hekimliğinde kullanılan malzemeler yer almaktadır.

Liken planus kimlerde ortaya çıkar?

Liken planus genellikle 40 yaş üstü erişkinlerde ortaya çıkar. Kadın ve erkeklerde eşit sıklıkta görülür. Toplumda yaklaşık olarak her 100 kişiden birinde liken planus gelişmektedir.

Liken planusun belirtileri nelerdir?

Liken planus deride; kaşıntılı, mor-pembe renkli, yüzeyi düz olduğundan parlama gösteren, 3-5mm boyutlu, çok sayıda küçük deriden kabarık oluşum ile karakterlidir. Bu küçük kabartılar üzerinde ağ şekilli ince beyaz çizgilenmeler vardır. Küçük kabartılar birleşerek daha büyük alanlarda geniş plaklar veya halkasal lezyonlar oluşturabilir. Deri lezyonları vücudun herhangi bir yerinde çoğunlukla simetrik yerleşim gösterebilse de en sık yerleştiği bölgeler; el ve ayak bileklerinin iç yüzleridir. Hastalık; başlıca ağız içi ve genital bölge olmak üzere mukozaları ve daha nadiren saçlı deri ile tırnakları da tutabilir. Derinin travmaya (sürtünme, kaşıma) maruz kaldığı alanlarda çizgisel yeni lezyonların çıkması tipiktir, bu nedenle liken planuslu hastaların derilerinin travmadan korunması gereklidir.

Saç, tırnak ve mukoza lezyonlarının önemi nedir?

Liken planus lezyonları; kaşıntı ve görünüm bozukluğu oluşturmasının yanı sıra iyileşirken deride uzun süreli lekeler bırakabilir. Hastalık tırnakta şekil bozukluğu, saçlı deride yamalar şeklinde kalıcı saç kaybına neden olabilir. Bu durum özellikle dermatoloji uzmanına geç başvuran hastalarda tedavinin gecikmesi sonucu gelişmektedir. Mukoza yerleşimli liken planus lezyonları hastalarda ağız içi ve genital mukoza kanserlerinin gelişimi için risk oluşturmaktadır.

Liken planus tanısı nasıl koyulur?

Liken planus lezyonlarının bir dermatoloji uzmanı tarafından muayene ile tanınması kolaydır. Ancak hastalığın kesin tanısı için deri/mukoza biyopsisi alınması ve histopatolojik tetkik yapılması gereklidir.

Hastalık nasıl seyreder?                                       

Liken planus genellikle birkaç yıl süren ve ataklarla seyreden bir hastalıktır. Nadiren ömür boyu sürebilir. Hastalık süresince lezyonların görünümü, dağılımı ve tedavi gereksinimi değişkenlik gösterebilir. Liken planusa neden olabilecek ilaçların (özellikle yüksek tansiyon, kalp hastalıkları, sıtma ve romatizma ilaçlarının) doktor tarafından belirlenerek kesilmesi veya grup değişikliği yapılması hastalığın gerilemesine katkı sağlayabilmektedir.

Hastalık nasıl tedavi edilir?

Liken planus hastalığını tamamen ortadan kaldıran, kesin bir tedavi bulunmamaktadır. Bununla birlikte oldukça kaşıntılı olan liken planus tedavisinde temel hedef kaşıntının rahatlatılması, hastalık sona erene kadar hastanın klinik görünümünün düzeltilmesidir. Hastalığın tutulum şekli hastadan hastaya farklılık gösterdiğinden tek tip bir tedavi protokolü yoktur.

Ne tür ilaçlar kullanılır?

Liken planus tedavisinde sık kullanılan ilaçlar; yerel topikal kalsinörin inhibitörleri (Elidel, Tacrolin, Protopic) ve kortikosteroidli (kortizonlu) ilaçlar ile kaşıntı giderici tabletlerdir. Şiddetli hastalıkta ise kortikosteroidli tablet gibi bağışıklık sistemi düzenleyici ilaçlar, A vitamini türevleri ve fototerapi (ultraviyole ışık tedavisi) kullanılır.